Batılı ülkelerin Rusya’ya yönelik sert ekonomik yaptırımlarına karşın Ukrayna’da savaş devam ederken global arza ait Betsalvador telaşların ve maliyetlerin yükselmesiyle besin fiyatlarındaki keskin artış da sürüyor
Avrupa ülkelerini de etkileyen savaş nedeniyle başta un ve ayçiçeği yağı olmak üzere Avrupa’da temel besin eserlerinde fiyat artışları ve Bets10 birtakım eserlerde tedarik ıstırabı yaşanıyor
Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü’ne FAO nazaran global besin fiyatları Rusya Ukrayna savaşından bu yana en yüksek düzeylerine ulaştı
Avrupa’nın tahıl ambarı olarak bilinen Betroad Ukrayna’nın Rusya ile savaşta olması buğday fiyatlarını son yılların en yüksek düzeyine çıkarırken bu durum ekmek makarna ve bisküvi üzere eserlerin fiyatını artırdı
Yaklaşık yüzde 70’i verimli topraklarla kaplı olan Betriyal Ukrayna’nın 32 milyon hektarlık ekilebilir yere sahip olduğu biliniyor Bu oran tüm Avrupa Birliği’ndeki AB ekilebilir arazinin üçte birine tekabül ediyor Rusya ve Ukrayna dünya buğdayının yaklaşık yüzde 14’ünü üretiyor Betriya ve bu oran global buğday ihracatının neredeyse üçte birini oluşturuyor
Ukrayna’nın Karadeniz’deki esas limanları Rus ablukası ile karşı karşıya bulunurken bu durum ülkeden daha az buğdayın ihraç edilmesine sebep olarak arzın kıtlaşmasına ve fiyatların yükselmesine neden oluyor
Tahıl ömür için değerini müdafaaya devam ederken Avrupalı siyasetçiler Rusya’yı enerji ve gıdayı silah olarak kullanmakla suçluyor AB önderleri Ukrayna’daki savaşın Afrika ve Orta Doğu’dan Avrupa’ya büyük bir göç dalgasına neden olacak besin kıtlığı krizini tetikleme riski taşıdığını da savunuyor
Buğdayın fiyatı tarihi düzeylere ulaşırken ayçiçeği yağı ve soya fasulyesinde kıtlık riskinin hala olduğu belirtiliyor Gübre fiyatları da artmaya devam ediyor Yaşanan gelişmeler başka ülkelerin tarım kesiminde esas tedarikçi ülkeler olan Rusya ve Ukrayna’ya ne kadar bağımlı olduğunu gösteriyor
Avrupa’nın kimi ülkelerinde un ve ayçiçeği eserlerinin yer aldığı raflar boş olmaya devam ediyor Kelam konusu eserler kimi ülkelerde hala yüksek fiyatlarla satışa sunuluyor
Artan güç gaz ve akaryakıt fiyatları nedeniyle güç durumda olan Avrupalı tüketiciler temel besinlerden yağ ve unda tedarik kahrının yanı sıra önemli oranda artan fiyatlarla da karşı karşıya kaldı
RAFLAR ÇABUCAK BOŞALTILIYOR
Savaştan evvel 1 50 euronun altında olan ayçiçeği yağının litresi tedarik düşüncesi ve fiyatların yükseleceği tasasıyla talebin artması sonucu 5 euronun üzerine çıktı Kelam konusu artışta ayçiçeği yağının en çok ithal edildiği Ukrayna’dan yağın tedarik edilememesi tesirli olurken bu durum besin şirketlerini de patates cipsinden kurabiyelere kadar çeşitli eserlerde palmiye yağı üzere daha az tercih edilen alternatiflere yönlendiriyor
Son günlerde fiyatların biraz gerilmesine rağmen insanların meskenlerinde stok yapmaya devam etmesi nedeniyle ayçiçeği yağı ve un ile doldurulan raflar çabucak boşaltılıyor Birtakım marketler bu sorunun önüne geçmek için ayçiçeği yağı ve un satışlarına kişi başı sonlandırmasını devam ettiriyor
Avrupa’nın önde gelen besin perakende zincirleri öbür eserlerde maliyet artışları nedeniyle fiyatlarını tertipli olarak yükseltirken fiyat artışları tüketiciler için telaş kaynağı olmaya devam ediyor
FAO’ya nazaran Rusya ve Ukrayna dünya ayçiçeği yağı ihracat pazarının yüzde 52’sini oluşturuyor
Yiyecek ve içecek fiyatlarındaki artıştan en çok kıtadaki savunmasız haneler etkileniyor Yüksek fiyat artışları en çok et tahıl eserleri süt eserleri meyve ve sebzede olurken Avrupa’da besin enflasyonunun bu yaz tepe yapması yüksek düzeylerin 2023’e kadar devam etmesi bekleniyor
ENERJİ FİYATLARINDAKİ ARTIŞ
Moskova global güç piyasalarında değerli bir oyuncu olarak kendini konumlandırıyor
Rusya Ukrayna savaşının Avrupa’da hayat maliyeti krizini tetiklediği ikinci büyük alan güç olarak dikkati çekiyor
Rusya dünyanın en büyük üç ham petrol üreticisinden biri ve dünyanın kanıtlanmış doğal gaz rezervlerinin yaklaşık 38 trilyon metreküp yaklaşık dörtte birine konut sahipliği yapıyor
İngiltere ve ABD Rusya’nın savaşı finanse etme yeteneğini engellemek gayesiyle Rus gücünü ithal etmeyi durdururken AB de bu mevzuda kimi teşebbüsler başlattı
Savaş ticaret ve üretim kesintilerinin yanı sıra güç fiyatlarının keskin formda artmasına neden oldu
Dünya Bankası ortalama güç fiyatlarının bu yıl yüzde 50 artacağı öngörüsünde bulunurken bunun 1970’lerden bu yana en büyük artış olacağı belirtiliyor
Uzmanlar bu durumu Yaşanmakta olan şeyi ucuza üretme yeteneğinin ortadan kalktığı ve iktisadın gerildiği 1970’ler usulü bir ekonomik şok olarak tanımlıyor
Savaştan evvel varil başına 90 dolar düzeyinde süreç gören ham petrol fiyatları bugün 120 dolar düzeyinden alıcı buluyor
COVİD 19 SONRASI TALEP ARTIŞI
Salgının devam eden tesirinin yanı sıra artan besin ve güç fiyatları hayat maliyetlerindeki artışın tek nedeni değil
Covid 19 salgınından sonra ekonomik faaliyetlerin tekrar tam olarak başlaması Avrupa’da hayat maliyeti krizinin ivmelenmesine katkıda bulundu
Salgın kaynaklı kısıtlamaların martta kaldırılmasıyla talep süratle arttı Bu durum global tedarik zincirleri üzerinde baskı oluşturarak mal ve hizmetlerde fiyat artışlarına neden oldu
RUSYA’DAN DOĞAL GAZ TEDARİKİ DURURSA MALİYETLER DAHA DA ARTABİLİR
Avrupa’da tarım ve besin kesiminde faaliyet gösteren birçok şirket besin yahut hayvan yemi üretebilmek için gaz arzına bağımlı olurken Rusya’dan doğal gaz tedarikinin ansızın durmasının tarım kesimine tesiri tartışılıyor
Avrupa’nın en büyük nüfusuna sahip Almanya’da tarım eserleri üretici fiyat endeksi tarım ÜFE nisanda yüzde 39 9 artarak 1961’den bu yana 2 aydır arka arda en yüksek yıllık artışı kaydetti
Rusya’dan gelen doğal gazın durması halinde daha fazla fiyat artışının yanı sıra münferit besin unsurlarının tedarikinde de dar boğaz yaşanması bekleniyor
Gaz arzı sıkıntıları temel olarak zerzevat mahsullerini etkileyecek Seralarda yetiştirilen mesken ve balkon bitkilerinin arzının bu durumdan etkilenebileceği belirtiliyor
Bu ortada Ukrayna’da savaşla birlikte besin güvenliği konusundaki telaşlar artarken AB pestisitlerin sürdürülebilir kullanımı üzere iklim siyasetlerini askıya almak zorunda kalıyor
