Akdeniz ekosistemi kırılgan bir yapıya sahiptir İnsan kaynaklı baskılar ağır bir biçimde hissedilmektedir Akdeniz deki Alanya Üniversiteli Escort nüfusun 70 i çoğunlukla deniz kıyısındaki kentlerde yaşamaktadır Dünyadaki en çok tercih edilen turistik bölge olarak fazlaca ilgi görmektedir Lakin Akdeniz geçtiğimiz yıllarda birçok kirlilik çeşidinin kurbanı olmuştur
Dünyadaki karbon Alanya Vip Escort salınımının 5 ine yakını Akdeniz ülkelerinden kaynaklanmaktadır Ayrıyeten Akdeniz ülkelerinin yarısından birçoklarının gübre ve pestisit kullanımı dünya ortalamasının üzerindedir Deniz kirliliği ekseriyetle arıtılmış ve arıtılmamış atık su ve ağır metal Alanya Yabancı Escort içeren atık suların deşarjından kaynaklanmaktadır Akdeniz deki kirlilik metal üretimi ve işlemesi güç üretimi kâğıt sanayisi kimya sanayisi su eserleri sanayisinin faaliyetlerinden kaynaklanmaktadır Bunun yanı sıra hayat döngüsü hakkında fazla Alanya Yaşlı Escort bilgi sahibi olunmayan ve klâsik atık su arıtma sistemleri ile arıtılamayan toksik olduğu düşünülen kirleticilere de rastlanmaktadır Bu kirleticiler farmasötikler kozmetik eserler yangın geciktiriciler ve plastik katkı unsurlarından oluşmaktadır Akdeniz Alanya Yeni Escort deniz nakliyatının ağır olduğu bir bölgedir Denizde kazalar ve petrol sızıntıları da hayli sık yaşanmaktadır Bunlara ek olarak deniz tabanındaki çöplerin 50 sinin plastik olduğu bilinmektedir Günde 730 ton plastik Alanya Zenci Escort atığın Akdeniz i kirlettiği varsayım edilmektedir
Akdeniz bölgesi öbür bölgelere kıyasla 20 daha süratli ısınmaktadır Bölgede orman yangını riski yüksektir Deniz suyu sıcaklığı global ortalamaya nazaran şimdiden 0 4 C yüksektir Bölgede kıyı erozyonu yangınlar istilacı çeşitler seller ve deniz suyu asitlenmesinde artış beklenmektedir Yükselen deniz suyu düzeyi sebebiyle tarım faaliyetlerinde azalma beklenmektedir
Akdeniz dünyada bilinen deniz cinslerinin 18 ine konut sahipliği yapmaktadır Ayrıyeten dünyada en fazla endemik tıp barındıran deniz olma özelliğine sahiptir Akdeniz de bulunan lokal olmayan tiplerin 10 u istilacı tipler olarak kayda geçmiştir Akdeniz biyolojik çeşitlilik kaybı ile yüz yüzedir Deniz çayırlarında 30 azalma görülürken hiçbir tedbir alınmazsa 2100 yılında bu tıbbın Akdeniz den büsbütün silinmesi beklenmektedir Birebir formda mercan ekosistemleri de balıkçılık demirleme istilacı cinsler kirlilik ve iklim değişikliği üzere etkenlerden ötürü yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır Biyolojik çeşitliliğin azalması denizden sağlanan ekosistem hizmetlerinin kültürel cümbüş aktiviteleri karbon depolama besin ve içme suyu tedariki vb uzun vadede erişilebilir olmaması manasına gelmektedir
Birleşmiş Milletler Etraf Programı Akdeniz Hareket Planı nın UNEP MAP kısa bir tarihi
Akdeniz Hareket Planı öbür ismiyle Barselona Kontratı 1975 yılında Birleşmiş Milletler Etraf Programının Bölgesel Deniz Programı kapsamında oluşturulmuş çok taraflı bir etraf mutabakatıdır Birleşmiş Milletler bünyesinde kurulan birinci bölgesel deniz kontratı olması bakımından özeldir
1992 Rio Konferansı’nın akabinde UNEP MAP konferansında kaydedilen gelişmelere dayanarak 1995 yılında yine şekillendirilmiştir Mukavele başlangıçta kirliliğe odaklanmış olsa da protokolleri aracılığıyla biyolojik çeşitlilik kıyı idaresi ve sürdürülebilir kalkınmayı ele alacak formda daha da genişletilmiştir Barselona Kontratı bu sürecin sonunda Deniz Etrafının Korunması ve Akdeniz Kıyı Alanlarının Sürdürülebilir Kalkınması İçin Aksiyon Planı olarak yine isimlendirilmiştir
Sözleşme 21 Akdeniz Ülkesi ve Avrupa Birliği’nden oluşan taraflara sahiptir Taraf ülkeler MAP Çalışma Programı ile bütçe siyasetler ve planlar üzerinde karar vermek için iki yılda bir COP ismi verilen toplantılarda bir ortaya gelirler
UNEP MAP ve Türkiye’nin ortak başarıları
2021 yılında kabulünün 45 yılını kutlayan Barselona Kontratı kuruluşundan bu yana değerli başarılara imza atmıştır Mukavelenin şu anda Akdeniz ve kıyılarının korunmasına yönelik 10 bölgesel planı ve 9 hareket planı bulunmaktadır Kelam konusu planlar kirlilik özel korunan alanlar ve biyolojik çeşitlilik entegre kıyı bölgeleri idaresi sürdürülebilir tüketim ve üretim iklim değişikliğine ahenk üzere pek çok temayı içermektedir Mukavelenin uyum ünitesi insan ve hayvanlar üzerinde kanserojen tesiri olan Poliklorlu Bifenillerin PCB bertarafını sağlamak üzere başarılı projeler yürütmüştür Türkiye PCB ile kontamine olmuş en fazla ekipmanı bertaraf eden Akdeniz ülkesi olmuştur Bu proje sonunda Türkiye 2015 yılında yaklaşık 635 ton PCB bertaraf etmiştir
Sözleşme birebir vakitte Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından finanse edilen İstanbul Etraf Dostu Kent Ödülü’ne de öncülük etmektedir Etraf dostu kentler sürdürülebilir kalkınmayı teşvik eden çalışmaları nedeniyle COP 19’dan beri ödüllendirilmiştir Mükafatın üçüncüsü 7 10 Aralık 2021 tarihlerinde Türk hükümetinin mesken sahipliğinde Antalya’da düzenlenen COP 22 toplantısında Saygıdeğer Hanımefendi Emine Erdoğan tarafından Malaga Belediyesi’ne takdim edilmiştir
ANTALYA’DA EŞSİZ BİR COP
COP 22 Toplantısı Saygıdeğer Hanımefendi Emine Erdoğan ın mesken sahipliğinde düzenlenen Bayan Önderler Yuvarlak Masa Toplantısının bir gelenek haline gelmesi için birinci adımın atıldığı platform olmuştur Bahse mevzu aktiflik bayanların karar vericiler olarak Akdeniz Bölgesi’ndeki rolünün ehemmiyetini vurgulamaktadır Yuvarlak masa toplantıları Akdeniz için tesirli bir etraf gündemi oluşturma ve uygulamada bayanların liderliğini güçlendirmeye yönelik stratejiler hakkında görüş alışverişinde bulunmak için bir platform olmak cinsiyet ve etraf ortasındaki ilişkileri keşfetmek üzere hedefler taşımaktadır
COP 22’de öne çıkan öteki kıymetli hususlar Akdeniz bölgesindeki taraf ülkelerin gelecekteki aksiyonları için yol haritasını çizen kıymetli siyasetlerin karara bağlanması olmuştur COP 22 Toplantısı boyunca Akdeniz’de Etraf ve Kalkınma Durumu Raporu SoED Akdeniz Havzasında İklim Değişikliği ve Etraf Raporu MAR1 ve IPCC’nin Altıncı Kıymetlendirme Raporunun işaret ettiği üçlü krizin kirlilik iklim değişikliği ve biyolojik çeşitlilik kaybı Akdeniz Bölgesi’ni her zamankinden daha fazla etkilediğine dikkat çekilmiştir COP 22 Toplantısında gelecek kuşaklara sağlıklı ve verimli bir Akdeniz bırakmak için bir dizi etraf sorununu ele alan 19 adet karar kabul edilmiştir Ayrıyeten COVID 19 pandemisinden sonraki birinci COP olan COP 22 çevreyi korurken bölgenin dingin iktisadını canlandırmak için değerli bir basamak teşkil etmiştir
Sözleşme orta vadeli strateji ismi verilen altı yıllık strateji planlarıyla eş vakitli olarak faaliyetlerini gerçekleştirmektedir Birinci orta vadeli strateji MTS 2016 2021 2015 yılında kabul edilmiştir MTS Akdeniz etraf durumunun fotoğrafını çizer Akdeniz’deki siyaset bağlamını tartışır bölgenin ortak prensiplerinin vizyonunu ortaya koyar gereksinim duyulan temaları sunar Altı yıllık devirde ele alınması gereken uygulama finansman ve kurulacak iştirakleri dikkate almaktadır 2022 2027 için yeni orta vadeli strateji ile MTS 2022 2027 Akdeniz Bölgesi’nde iklim değişikliği biyolojik çeşitlilik kaybı ve kirlilikten oluşan üçlü krizle gayret edilmesi ve Sürdürülebilir Kalkınma ve Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları için 2030 Gündeminin uygulanmasına katkıda bulunulması hedeflenmektedir
COP 22 sırasında aksiyona dayalı bir dizi karar da kabul edilmiştir Akdeniz’in bir bütün olarak MARPOL Ek VI uyarınca Kükürt Oksit Emisyon Denetim Alanı MED SOx ECA olarak belirlenmesine ait karar etraf ve insan sıhhati için kıymetli yararlar sağlayacaktır Alınan karar gereği deniz taşıtı yakıtlarındaki kükürt içeriği binde teğe düşürülecektir Böylece SOx emisyonlarında 78 7 ve PM 2 5 emisyonlarında 23 7 düşüş sağlanacaktır 2025 yılında yürürlüğe girecek olan bu kararın alınması ile Akdeniz başka dört emisyon denetim alanına katılmıştır UNEP MAP koordinatörü Sayın Tatjana Hema kontratın 45 yıl dönümünü kutlamak için bu kararın alınmasından daha âlâ bir yol düşünemediğini belirtmiştir
COP 22 mühletince öteki kıymetli plan ve programların hayata geçirilmesine yönelik kararlar da kabul edilmiştir Bunlardan biri Akdeniz Bölgesinde Biyoçeşitliliğin Korunması ve Doğal Kaynakların Sürdürülebilir İdaresi için 2020 Sonrası Stratejik Aksiyon Programı Post 2020 SAPBIO olmuştur Bahse mevzu karar alan temelli müdafaa önlemlerini ve çeşitlerin ve habitatların korunmasına yönelik aksiyon planlarını içeren bir strateji dokümanı ile tamamlanmıştır COP 22 sonrası Taraf ülkeler ulusal biyoçeşitlilik stratejilerini ve aksiyon planlarını gözden geçirmek yahut hazırlamakla yükümlüdür
Deniz çöpüyle çaba yeşil ve döngüsel işletmelerin gelişiminin desteklenmesi Akdeniz’in Kara Kökenli Kaynaklardan ve Faaliyetlerinden Ötürü Kirlenmeye Karşı Korunmasına Ait Protokol Akdeniz de Gemilerden ve Uçaklardan Boşaltma yahut Denizde Yakmadan Kaynaklanan Kirliliğin Önlenmesi ve Ortadan Kaldırılmasına ait Protokol Akdeniz de Kıta Sahanlığı ve Deniz Tabanının Keşfi ve İşletilmesinden Kaynaklanan Kirliliğin Önlenmesine Ait Protokol bahislerinde da yapılan değişiklikler kabul edilmiştir 2023 Akdeniz Kalite Durum Raporunun 2023 MED QSR hazırlanmasında dataya dayalı raporlamaya geçişin kıymeti vurgulanmıştır
COP 22’nin Bakanlar Oturumu bölgedeki üçlü krize dikkat çeken Mavi Akdeniz’e Gerçek Pak Bir Miras Bırakmak Biyoçeşitliliği Korumak ve İklim İstikrarını Sürdürmek teması altında gerçekleşmiştir Bakanlar Oturumunun açılışını Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Sayın Murat Kurum yapmıştır Sayın Kurum açılış konuşmalarında Akdeniz’de yaşanan zorluklarla çaba etmek için daha güçlü iş birliği gereksiniminin altını çizmiştir Bakanlar Oturumunda imzalanan Antalya Deklarasyonu Akdeniz ülkelerinin bakanlarının güçlü siyasi takviyesinin ve sürdürülebilir ve verimli bir Akdeniz ve kıyılara ulaşmak için ortak uğraşlarının bir sembolü niteliğindedir
Antalya Bakanlar Deklarasyonu üretken ve biyolojik çeşitliliği güçlü olan deniz ve kıyı ekosistemleri ile sağlıklı pak sürdürülebilir ve iklim değişikliğine karşı dirençli bir deniz ve kıyıya erişilmesi ve COVID 19 pandemisinden daha yeterli bir iktisat ile çıkılması için bölgesel taahhütlerin yenilenmesi davetinde bulunmaktadır Deklarasyon ayrıyeten Paris Muahedesi Biyolojik Çeşitliliğin Korunması 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi üzere başka global taahhütlerle ahenk sağlanmasının gerekliliğine de dikkat çekmektedir
COP 22’den sonraki iki yıllık müddet Çalışma Programı Dokümanı PoW ve bu dokümana nazaran düzenlenmiş olan bütçe dokümanına nazaran planlanmıştır PoW MTS 2022 2027 ile büsbütün uyumlu ve bölgedeki üçlü krizin tahliline odaklı uzun vadeli faaliyetler içerecek formda tasarlanmıştır Anılan evrakta atık su arıtma çalışmalarını kolaylaştırmak için teknik standartlar sağlamaya yönelik planlar kirlilikten ve çöpten arındırılmış Akdeniz deniz müdafaa alanlarının idaresini genişletmeye ve güçlendirmeye odaklanan biyolojik çeşitlilik ögeleri ve ekosistemler iklim değişikliği yönetişim ortak bölgesel vizyon bölgedeki kaynakların sürdürülebilir kullanımı bölgesel bağlantı temalarının çalışılması önerilmektedir
GELECEK DEVİR ÇALIŞMALARI
COP toplantılarından sonraki iki yıllık devirde yapılacak çalışmaların ve idareye dair hususların nizamlı aralıklarla görüşüldüğü ofis toplantılarının başkanlığı COP 22 den sonra ülkemize geçmiştir Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakan Yardımcısı Sn Prof Dr Mehmet Emin Birpınar iki yıl boyunca Ofis Lideri olarak seçilmiştir
23 24 Mart 2022’de İstanbul’da bu devrin birinci ofis toplantısı düzenlenmiştir Tematik bölgesel stratejiler COP 22’nin kıymetli iletileri ve ileriye dönük çalışmalar ele alınmıştır Yaklaşmakta olan 2023 yılı Akdeniz Kalite Durum Değerlendirmesi 2023 Med QSR MAP Bilgi İdaresi Stratejisi Barselona Kontratının ilgili protokollerinin taraf ülkelerce kabul edilme durumları ve raporlama faaliyetleri görüşülmüştür Toplantı sonucunda bir dizi tavsiye niteliğinde karar alınmıştır
Büro Toplantısında Taraf Ülkelere Memleketler arası Denizcilik Örgütü’nün IMO 78 Deniz Etrafı Müdafaa Komitesi’nde MEPC COP 22 de alınan MED SOx ECA kararının ilanına faal olarak katılmaları tavsiye edilmiştir Ofis’in taraf ülkelere bir öbür güçlü bildirisi ise UNEP MAP’ın çalışmalarının görünürlüğünü sağlamak üzere BM Okyanus Konferansı Stockholm 50 Konferansı BM Biyolojik Çeşitlilik Mukavelesi Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Mukavelesi üzere global forumların aktif bir formda kullanılması bilhassa Antalya Bakanlar Deklarasyonu ve COP 22’nin ilgili sonuçlarının Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarına katkılarına dikkat çekmektir Ofis Lideri Prof Dr Mehmet Emin Birpınar iklim değişikliğinin önümüzdeki iki yılda mukavelenin öncelikli çalışma alanı olacağının altını çizerek Türkiye’nin iklim değişikliği ile ilgili faaliyet gösterecek olan bir bölgesel merkeze konut sahipliği yapması konusundaki istekliliğini yinelemiştir
Büro Toplantısının akabinde 20 Mayıs 2022 tarihinde Monako da gerçekleştirilen diğer bir değerli aktiflik Akdeniz Değerli Özel Müdafaa Alanları SPAMI Günü olmuştur Bu özel aktiflik 39 SPAMI’nin yöneticisini ve ilgili kurumların temsilcilerini bir ortaya getirmiştir Davetliler ortasında bulunan Ofis Lideri Sn Prof Dr Mehmet Emin Birpınar açılış konuşmalarında Akdeniz’in iklim değişikliğinin tesirlerine karşı hassas bir noktada olduğunu vurgulayarak 39 SPAMI nin uygunlaştırılmış çevresel kaidelere ulaşmak için yardımcı olacağını belirtmiştir
Tüm bilimsel çalışmalar Akdeniz ortamının üçlü krize karşı savunmasız olduğunu açıkça göstermiştir Üçlü krizin yaşanmakta olan tesirleri lakin bölgesel ve global ölçekte ortak uğraşlarla hafifletilebilir COP 22’de alınan kararlar ve kabul edilen önlem ve siyasetler gerekli siyasi ve yasal adımların atılmasını ve teknolojik gelişmelerle ilgili bilgilerin paylaşılmasını halkın bilinçlendirilmesini ve iştirakini eğitimi gerektirmektedir Yalnızca hükümetler ortasında değil birebir vakitte kamu özel kesim ve sivil toplum kuruluşları ortasında uyum ve iş birliğine her zamankinden daha çok gereksinim bulunmaktadır
